Jak wyjaśnia dr hab. Marcin Jewdokimow, dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego, instytucji realizującej liczenie wiernych, odbywa się ono rokrocznie w jedną z niedziel października. - Ma to być niedziela typowa, gdyż chodzi o pomiar typowego uczestnictwa – podkreśla. Z uwagi na metodologię badania, nie powinno być ono specjalnie zapowiadane wśród wiernych.

Badana jest liczba uczestniczących w niedzielnej Mszy św. (dominicantes) oraz osób przystępujących do komunii św. (communicantes) – z podziałem na kobiety i mężczyzn. Wynik badania wyrażany w procentach odnosi się do liczby osób zobowiązanych do uczestnictwa w niedzielnej Eucharystii, nie liczby mieszkańców danej parafii (w liczeniu nie uwzględnia się m.in. niemowląt i małych dzieci).

Badanie zaprojektowane zostało przed ks. prof. Witolda Zdaniewicza, założyciela ISKK, i dr. Lucjana Adamczuka, jako swoisty barometr uczestnictwa w praktykach niedzielnych. Z uwagi na swoją ciągłość i pełność (badane są wszystkie parafie w całej Polsce) jest to badanie wyjątkowe w skali świata.

Podziel się cytatem

Prof. Jewdokimow podkreśla, że badanie możliwe jest tylko dzięki zaangażowaniu kurii diecezjalnych, wydziałów duszpasterskich oraz wszystkich księży proboszczów. Wyraża też podziękowanie wszystkim, którzy przyczyniają się rokrocznie do jego realizacji w duchu odpowiedzialności za Kościół oraz przekazywanie informacji w Kościele i o Kościele.

Jak wyjaśnia, liczeniem wiernych zajmują się księża proboszczowie – samodzielnie lub z pomocą wikariuszy czy ministrantów. Sposoby tego liczenia są różne. Za pośrednictwem wydziałów duszpasterskich proboszczowie otrzymują od ISKK specjalne kwestionariusze, które wypełniają i przekazują z powrotem. Liczeni są wierni na wszystkich mszach św. niedzielnych począwszy od Eucharystii w sobotę wieczorem. Liczone są również niektóre kaplice, choć, jak przyznaje prof. Jewdokimow, nie wszystkie – z uwagi na brak informacji.

Dyrektor ISKK podkreśla, że jakość zebranych danych jest wysoka. Same sposoby liczenia są weryfikowane m.in. poprzez liczenia porównawcze przeprowadzane przez zespół ISKK. Po zebraniu danych rozpoczyna się żmudny proces ich „czyszczenia”, czyli sprawdzania wiarygodności za pośrednictwem licznych procedur.

To właśnie konieczność weryfikacji danych sprawia, że wyniki badania publikowane są najczęściej z ponad rocznym opóźnieniem. Najnowsze, dostępne na stronie ISKK dane, dotyczą roku 2021.

Być może uda się przyspieszyć prace dzięki wprowadzaniu danych bezpośrednio do specjalnie przygotowanego systemu e-dominicantes, który został zaprojektowany tak, by uniemożliwić popełnienie pewnych zdarzających się błędów. Dodatkowo system radykalnie skróci sam czas przesyłania danych.

W tym roku – niejako testowo – do projektu e-dominicantes przystąpiły 4 diecezje. Dwie z nich, pelplińska i bielsko-żywiecka będą korzystać tylko z elektronicznego systemu. Dwie pozostałe - lubelska i wrocławska – będą mogły korzystać i z systemu, i z tradycyjnego papierowego kwestionariusza. Decyzję w tej sprawie podejmować będą poszczególni proboszczowie.

Jak podkreśla prof. Jewdokimow, dzięki temu rozwiązaniu niewykluczone, że dane z tych diecezji będą dostępne już w pierwszym kwartale 2024 r., a nie dopiero w trzecim kwartale, jak to bywało w latach poprzednich. Dyrektor ISKK ma nadzieję, że w ciągu 10 lat (a być może nawet 5), do projektu e-dominicantes przystąpią wszystkie polskie diecezje.

Nowym wyzwaniem dla badaczy z ISKK jest kwestia uczestnictwa w Mszy on-line, która transmitowana jest na ok. 200 kanałach na YouTube. – Oglądanie Mszy św. on-line nie jest tym samym, co uczestnictwo w Eucharystii. Nie będziemy tego wliczać do naszych statystyk. Jest to jednak pewna nowa forma religijności i byłoby interesujące poznać skalę tej praktyki – mówi prof. Jewdokimow.

Według danych opublikowanych przez ISKK za rok 2021, w 10352 parafiach w Polsce liczba dominicantes stanowi 28,3 proc. zobowiązanych, zaś communicantes 12,9 proc.