11 marca br. w Muzeum Niepodległości w Warszawie odbyła się sesja poświęcona niepodległościowemu czynowi zbrojnemu Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" u progu I wojny światowej. Ten wkład w walkę o niepodległość jest na ogół pomijany lub pomniejszany na rzecz Legionów, a zupełnie wykreślany przez komunistów, również dziś. Sesja odbyła się z okazji trzech rocznic: powstania "Sokoła" w ogóle (1862 r.), powstania "Sokoła" polskiego (1867 r.) oraz promowania absolwentów szkoły podoficerskiej "Sokoła" w Cambridge Springs w Kanadzie (styczeń 1917 r.).
Głównym prelegentem był Zbigniew Okorski, współtwórca reaktywowanego w 1989 r. Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół", obecnie jego wiceprezes oraz prezes Gniazda Warszawskiego. Wystąpił on we wspaniałym sokolskim mundurze.
"Sokół" był organizacją podporządkowującą rozwój fizyczny celom patriotycznym oraz traktował go jako przygotowanie do walki o niepodległość. Był przy tym organizacją głęboko religijną. "Sokół" najbardziej rozwinięty był w Galicji, działał w zaborze pruskim oraz wśród Polonii w Europie Zachodniej i w Ameryce.
Wybitnym działaczem "Sokoła" był ówczesny kapitan armii austriackiej Józef Haller, współorganizator i komendant Drużyn Polowych " Sokoła", utworzonych w 1908 r. U progu I wojny światowej cały "Sokół" liczył ok. 120 tys. aktywnych członków. Sokoli zasilali Legiony, a zwłaszcza II Brygadę.
W 1917 r. ukonstytuował się w Paryżu Komitet Narodowy Polski, a we Francji tworzyła się armia polska. W 1918 r. jej dowództwo objął gen. Haller. Do armii tej masowo napływali sokoli z różnych stron. Na rzecz armii polskiej szczególnie działali: dr Teofil Starzyński, Wacław Gąsiorowski oraz Ignacy Paderewski - członkowie "Sokoła".
W 1920 r. gen. Haller dowodził Armią Ochotniczą, w której znaczną część stanowili sokoli.
W wolnej Polsce "Sokół" rozwijał się bardzo dynamicznie, krzewiąc zasady etyczne. Przeciwny był obozowi sanacyjnemu. W obliczu zbliżającej się wojny obóz rządowy zmienił swój stosunek do "Sokoła", który po wrześniu 1939 r. bardzo zasilił podziemie zbrojne.