Reklama

Nie zmarnować śmierci Profesorów

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie wydał kolejną cenną publikację. W całości jest ona poświęcona losom polskiej geografii w okresie II wojny światowej. W pracy przedstawiono zarówno sytuację na ziemiach polskich okupowanych przez hitlerowców, jak też na niektórych terenach okupowanych przez reżim sowiecki. Zwrócono szczególną uwagę na prześladowania polityczne geografów w początkowym okresie terroru stalinowskiego w Polsce.

Niezwyczajne wydawnictwo

Reklama

Chodzi o książkę noszącą wiele mówiący tytuł: „Pamiętamy… Geografia polska w okresie II wojny światowej”, której redaktorami są prof. Antoni Jackowski oraz dr Anna Michno. Autorzy większości tekstów to najwybitniejsi polscy geografowie. Opisane są dzieje geografii w ośrodkach: krakowskim (Antoni Jackowski, Izabela Sołjan), warszawskim (Andrzej Lisowski), lwowskim (Krystyna Harasimiuk), łódzkim (Stanisław Liszewski), a także losy siedmiu geografów: Stanisława Pawłowskiego, Zdzisława Czeppego, Marii Dobrowolskiej, Jana Flisa, Rajmunda Galona, Władysława Milaty i Bożeny Modelskiej-Strzeleckiej. Wprowadzenie napisali: prof. Karol Musioł, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, oraz prof. Antoni Jackowski.
We wstępie redaktorzy zauważyli, że to „niezwyczajne wydawnictwo”. Książka bowiem stanowi pierwszą w literaturze geograficznej próbę spojrzenia na ten tragiczny okres historii Polski nie tylko od strony strat osobowych i materialnych geografii, ale także pod kątem udziału geografów w szeroko pojętej akcji oporu wobec polityki germanizacji i sowietyzacji. Jak dotąd, takiego wątku badawczego nie podjęła żadna polska dziedzina nauki.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Obozowe wykłady

Przez cały okres II wojny światowej geografowie nie rezygnowali z uczestnictwa w tajnym nauczaniu, nie przerywali też swoich badań naukowych. Prowadzili je nawet w ekstremalnie trudnych warunkach, w obozach koncentracyjnych, łagrach czy oflagach. Pracowali, choć wiedzieli, że ujawnienie ich działalności było karane śmiercią.
Autorzy przywołują przykład profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Wiktora Ormickiego, który w kolejnych obozach koncentracyjnych (Sachsenhausen, Dachau, Mauthausen-Güsen) do samej śmierci nie przerywał swojej pracy naukowej, pisząc podręczniki i prowadząc wykłady dla setek współwięźniów.
Inną przywołaną postacią jest młody asystent geografii na Uniwersytecie Warszawskim - dr Jerzy Kondracki, który był więziony w oflagu Woldenberg II. Doprowadził do utworzenia tam Koła Geografów i Studium Geograficznego, na którym chętni zaliczali pierwszy rok studiów.

Tragiczna data

Pierwszym przejawem walki z polską inteligencją była osławiona Sonderaktion Krakau 6 listopada 1939 r. Dzień ten to także najtragiczniejsza data w dziejach krakowskiej i polskiej geografii. Wraz z innymi profesorami zostali uwięzieni również geografowie: prof. Jerzy Smoleński, prof. Wiktor Ormicki, dr Stanisław Leszczycki, dr Stanisław Korbel oraz profesor Akademii Handlowej Walenty Winid. W obozie koncentracyjnym Sachsenhausen 5 stycznia 1940 r. zmarł Jerzy Smoleński, natomiast w obozie Mauthausen-Güsen nocą 17 września 1941 r. zginął Wiktor Ormicki.

Nie zmarnować tej ofiary

Co roku 6 listopada społeczność Uniwersytetu Jagiellońskiego wspomina losy aresztowanych wtedy profesorów. Autorzy książki piszą: „(wówczas) zastanawiamy się nad sensem ich przeżyć. Tak jak miliony ofiar drugiej wojny światowej, także i ci polscy profesorowie na pewno chcieli przetrwać. Ale ci z nich, którzy mieli umrzeć, rozumieli, co powinna oznaczać ich śmierć dla jej sprawców. Zanotowano słowa rektora Stanisława Estreichera, wypowiedziane w obozie w Sachsenhausen tuż przed tym, jak został odprowadzony do miejsca, gdzie miał skonać: «Nie zapominajcie naszej śmierci, nie dajcie jej zmarnować». Geograf Wiktor Ormicki, który z Sachsenhausen przez Dachau trafił do obozu Mauthausen-Güsen, idąc na śmierć, wypowiedział wspaniałe słowa: «Wiem, po co mnie wołają (…). Idę jednak ze spokojem. Idę w tym głębokim przeświadczeniu, że nie ginę na marne, że to wszystko dla Polski»” (s. 15).
Ofiarę swojego życia złożyli też geografowie z innych ośrodków uniwersyteckich. Wymieńmy przede wszystkim Stanisława Pawłowskiego, rektora Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1932-33, członka PAU, wiceprezydenta Międzynarodowej Unii Geograficznej, rozstrzelanego 6 stycznia 1940 r., oraz Stanisława Lencewicza, twórcę geografii warszawskiej, wybitnego geografa fizycznego, zamordowanego podczas Powstania Warszawskiego - 1 września 1944 r. W Katyniu, Charkowie i Miednoje został wymordowany niemal cały korpus geografów Wojskowego Instytutu Geograficznego. Geografów nie ominęły też obozy jenieckie czy wywózki w głąb Rosji. Bezpośrednio po wojnie niektórych dotknął również terror stalinowski - m.in. Stanisława Gorzuchowskiego.
Dzięki tym wszystkim niezwykłym ludziom, o których opowiadają autorzy opracowania, „ukształtował się etos geografa jako osoby miłującej Ojczyznę, Prawdę, Wolność, swój Uniwersytet oraz Geografię. Broniąc tego wszystkiego, składali często ofiarę życia” (s. 7).
Książka jest przejawem wdzięczności dla tych, którzy walczyli i oddali swe życie w obronie honoru Polski i polskich geografów. Należy podziękować pomysłodawcom i autorom za trud związany z podjęciem tej mało znanej dotąd problematyki i przygotowanie tak cennej publikacji.

Antoni Jackowski, Anna Michno (red.) „Pamiętamy… Geografia polska w okresie II wojny światowej”, Wyd. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków 2010, s. 236, ok. 150 kart z ilustracjami i dokumentami. Książkę można zamawiać pod adresem Instytutu: ul. Gronostajowa 7, 30-387 Kraków, tel. (12) 664-52-50, fax (12) 664-53-85 lub przez stronę internetową: www.geo.uj.edu.pl.

2010-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Przesłanie, które płynie z dzisiejszej Ewangelii mówi, że nie wystarcza sama chęć pomagania

2025-07-10 21:29

[ TEMATY ]

rozważania

O. prof. Zdzisław Kijas

Adobe Stock

Czytamy następnie, że Samarytanin: „Podszedł do niego i opatrzył mu rany, zalewając je oliwą i winem”. To również ważne przesłanie, które płynie do nas z dzisiejszej Ewangelii. Mówi ono, że nie wystarcza tylko sama chęć pomagania. Ważne jest, aby pomagać mądrze, aby pomoc, którą chcemy nieść, była dostosowana do warunków, sytuacji i potrzeb osoby pokrzywdzonej.

Powstał jakiś uczony w Prawie i wystawiając Jezusa na próbę, zapytał: «Nauczycielu, co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne?» Jezus mu odpowiedział: «Co jest napisane w Prawie? Jak czytasz?» On rzekł: «Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całą swoją mocą i całym swoim umysłem; a swego bliźniego jak siebie samego». Jezus rzekł do niego: «Dobrze odpowiedziałeś. To czyń, a będziesz żył». Lecz on, chcąc się usprawiedliwić, zapytał Jezusa: «A kto jest moim bliźnim?» Jezus, nawiązując do tego, rzekł: «Pewien człowiek schodził z Jeruzalem do Jerycha i wpadł w ręce zbójców. Ci nie tylko go obdarli, lecz jeszcze rany mu zadali i zostawiwszy na pół umarłego, odeszli. Przypadkiem przechodził tą drogą pewien kapłan; zobaczył go i minął. Tak samo lewita, gdy przyszedł na to miejsce i zobaczył go, minął. Pewien zaś Samarytanin, wędrując, przyszedł również na to miejsce. Gdy go zobaczył, wzruszył się głęboko: podszedł do niego i opatrzył mu rany, zalewając je oliwą i winem; potem wsadził go na swoje bydlę, zawiózł do gospody i pielęgnował go. Następnego zaś dnia wyjął dwa denary, dał gospodarzowi i rzekł: „Miej o nim staranie, a jeśli co więcej wydasz, ja oddam tobie, gdy będę wracał”. Kto z tych trzech okazał się według ciebie bliźnim tego, który wpadł w ręce zbójców?» On odpowiedział: «Ten, który mu okazał miłosierdzie». Jezus mu rzekł: «Idź i ty czyń podobnie!»
CZYTAJ DALEJ

Rozważania na niedzielę ks. Mariusza Rosika: Samarytanie w sercu Argentyny

2025-07-07 14:58

[ TEMATY ]

rozważania

Ks. Mariusz Rosik

źródło: pixabay.com

W książce pt. "Jezuita. Papież Franciszek" dwoje argentyńskich dziennikarzy przedstawiło zapis wielogodzinnych rozmów przez dwa lata prowadzonych z prymasem Argentyny kardynałem Bergoglio. Książka jest bardzo osobista i odsłaniająca nie tylko fakty biograficzne papieża, ale nade wszystko jego wrażliwość, sposób postrzegania świata, odwagę i bezkompromisowość w podążaniu za Bogiem, któremu on ufa i który jemu zaufał.

Odpowiadając na wiele pytań kardynał powtarza, że utrata poczucia grzechu utrudnia spotkanie z Bogiem. Mówi, że są ludzie, którzy uważają się za sprawiedliwych, na swój sposób przyjmują katechezę, wiarę chrześcijańską, ale nie mają doświadczenia bycia zbawionymi. „Bo co innego – tłumaczy – gdy ktoś opowiada, że pewien chłopak topił się w rzece i jakaś osoba rzuciła mu się na ratunek, co innego, gdy to widzę, a jeszcze co innego, gdy to ja jestem tą osoba, która się topi i ktoś mnie ratuje. Są osoby, którym ktoś opowiedział, co się działo z chłopcem. One jednak same tego nie widziały, nie doświadczyły więc na własnej skórze, co to oznacza. Myślę, że tylko wielcy grzesznicy mają taką łaskę. Mam zwyczaj powtarzać za św. Pawłem, że chlubić się możemy tylko z naszych słabości” – mówił przyszły papież Franciszek.
CZYTAJ DALEJ

Bp Mering na Jasnej Górze: granice naszego kraju zagrożone tak samo z zachodu jak i wschodu

2025-07-13 07:14

[ TEMATY ]

bp Wiesław Mering

Pielgrzymka Rodziny Radia Maryja

zrzut ekranu yt

Bp Wiesław Mering

Bp Wiesław Mering

Granice naszego kraju tak samo z zachodu jak i wschodu są zagrożone - mówił bp Wiesław Mering z Włocławka podczas sobotniej wieczornej Mszy św. dla uczestników pielgrzymki Rodziny Radia Maryja.

W homilii bp Mering mówił m.in. o wadze Kościoła jako wspólnoty, w której dokonuje się zbawienie, a także cytował papieża Benedykta XVI, że „jaką przyszłość będzie miał Kościół, taką przyszłość będzie miała cała Europa”.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję