Kiedy zaproponowano mi napisanie refleksji dotyczących rozumienia jednego z grzechów przeciwko Duchowi Świętemu, pomyślałem, że przypomnę sobie i spróbuję zobaczyć pełniej ten problem, o którym mówi Pan Jezus (zobacz: Mt 12, 31-32; Mk 3, 28-30; Łk 12, 10). Dopiero później zdałem sobie sprawę, jak trudne jest to zadanie.

Czy mówić dzisiaj o grzechu?

Dzisiaj mówić o grzechach nie jest tak łatwo. Kilkanaście lat temu, będąc neoprezbiterem, uczestniczyłem w pierwszych - jako ksiądz - rekolekcjach parafialnych. Znany kaznodzieja zapowiadając temat rozważań wielkopostnych wprost powiedział, że będzie nim problem grzechu. I rzeczywiście wszystkie nauki były o grzechach, w tym również przeciwko Duchowi Świętemu. Kilka lat temu głosiłem rekolekcje wielkopostne w Stanach Zjednoczonych. Zanim stanąłem na ambonie rozmawiałem z księdzem pracującym od wielu lat w USA. Powiedział mi: „Tylko proszę nie mówić o grzechu, nie można ludzi straszyć, ale trzeba im ukazać pozytywną wizję chrześcijańskiego życia”. Powyższe dwa zdarzenia pokazują mój problem. Mam pisać o grzechu i to tak szczególnym, bo przeciwko Duchowi Świętemu.

Grzech przeciwko Duchowi Świętemu

Zabierając się do pracy postanowiłem sięgnąć do Katechizmu, z którego przygotowywałem się do I Komunii św. Ku mojemu zaskoczeniu nie znalazłem nawet wyliczenia grzechów przeciwko Duchowi Świętemu. Podobnie problemem nie zajmuje się Katechizm dla dorosłych. Katechizm Kościoła Katolickiego natomiast cytuje słowa Jezusa z Ewangelii św. Marka. Jezus mówi o grzechach, które nie będą odpuszczone. Cały problem grzechu przeciwko Duchowi Świętemu jest wyjaśniony w jednym artykule (KKK1864). Nie zawiera on podziału na poszczególne grzechy. Przejrzałem także kilka książeczek do nabożeństwa. Nie we wszystkich znalazłem zapis o grzechach przeciwko Duchowi Świętemu. Jest też pewna różnica w liczbie. Raz wymienia się pięć, a w innej książeczce sześć. Co ciekawe pomijany jest grzech omawiany w tym miejscu.

„Mieć zatwardziałe serce...”

Podjąłem jeszcze inną próbę zorientowania się, jak ten grzech rozumieją młodzi ludzie rozpoczynający studia teologiczne. W kilkunastu anonimowych ankietach znalazłem odpowiedzi, które w sposób bardzo pobieżny ukazywały problem grzechów przeciwko Duchowi Świętemu. Pełniejsze odpowiedzi dotyczyły konkretnego grzechu: „mieć zatwardziałe serce wobec zbawiennych napomnień”. Studenci pisali m.in.: jest to trwanie w oschłości wobec Boga; niestosowanie się do napomnień kierownika duchowego; trwanie w grzechu, którego nie chcemy się pozbyć; ktoś nie wierzy w działanie Ducha Świętego w sakramencie pojednania; trwanie uporczywie w grzechu i złych przekonaniach mimo napomnień z Pisma Świętego czy słyszanych w kościele; odrzucanie Bożej nauki, mimo że widzi się jej słuszność; mówienie sobie, że wiem lepiej niż przekazuje mi to Bóg.
Opisuję te swoje przygotowania do zmierzenia się z tematem jednego z grzechów przeciwko Duchowi Świętemu, ponieważ nie jest to tak łatwy temat, jak myślałem na początku. Problem grzechu przeciwko Duchowi Świętemu i słowa Jezusa: Zaprawdę, powiadam wam: wszystkie grzechy i bluźnierstwa, których by się ludzie dopuścili, będą im odpuszczone. Kto by jednak zbluźnił przeciwko Duchowi Świętemu, nigdy nie otrzyma odpuszczenia, lecz winien jest grzechu wiecznego (Mk 3, 28-29) wprawiają nas w przerażenie. Pytamy: gdzie Boże miłosierdzie, które nie zna granic? Czy Jezus chce nas przerazić, wystraszyć? Jezus chce w tych słowach przypomnieć, że odpuszczenie grzechów nie odbywa się automatycznie. Przebaczenie jest suwerenną decyzją Boga znającego dogłębnie człowieka i jego serce. Słowa zapisane w Ewangeliach synoptycznych trzeba widzieć jako ostrzeżenie, a nie potępienie człowieka błądzącego. Miłosierdzie Boże jest bezgraniczne. Świadome odrzucanie przebaczenia i zbawienia, będącego darem Ducha Świętego, może prowadzić do wiecznej zguby. W tym kontekście musimy widzieć ten szczególny grzech: „Mieć zatwardziałe serce wobec zbawiennych napomnień”. Bóg w swoim miłosierdziu wiele razy nas upomina. Czy różnych zdarzeń nie powinniśmy widzieć w ten sposób? Nawet tych trudnych czy tragicznych. A ludzie upominający nas, zwłaszcza najbliżsi? Ile razy rodzice zwracają uwagę swoim dzieciom zatroskani o ich wiarę?

Trudne zadanie

Grzechy przeciwko Duchowi Świętemu, a zwłaszcza odpowiedzi na pytanie co znaczy „mieć zatwardziałe serce wobec zbawiennych napomnień” to problem niełatwy do opisania w kilkudziesięciu zdaniach i może za mało pojawiający się w różnych publikacjach. Potrzebna byłaby w tym miejscu pogłębiona egzegeza słów Jezusa i sięgnięcie do historii teologii.
Musimy widzieć Pana Boga bezgranicznie miłosiernego, który z miłości do nas, w różny sposób nas upomina. Może warto przypomnieć sobie słowa pieśni śpiewanej w czasie misji św. w wielu parafiach: Nie zatwardzajcie serc, zbawienia nadszedł czas..., dodając: otwórzmy nasze serca na zbawienne napomnienia.