Po Pierwszej Komunii św. jedno dziecko opowiadało mi: „Proszę księdza, mamusia powiedziała, że komunia nam się zwróciła”. Wybór rodziców chrzestnych musi być dokonany przede wszystkim pod względem kryteriów wiary.

Rozmowa z ks. Wiesławem Kalisiakiem, proboszczem parafii Matki Bożej Królowej Polski w Aninie

Irena Świerdzewska: - Spośród wszystkich sakramentów, chrzest i przygotowanie do niego wydają się być traktowane przez rodziców po macoszemu. Zgadza się z tym Ksiądz?

Ks. Wiesław Kalisiak: - W mojej parafii jedna trzecia rodziców proszących o chrzest, nie jest związana sakramentem małżeństwa. „Bo ksiądz rozumie...” - mówią. - Niczego nie rozumiem, staram się w jakiś sposób wam pomóc. Ochrzcimy dziecko pod warunkiem rzetelnego uporządkowania waszych spraw z Bogiem - odpowiadam. W wielu wypadkach osoby te przyjmują sakrament małżeństwa.

- A jeśli taka para nie zamierza zmienić swojej sytuacji...

- Powinno się tłumaczyć rodzicom, aby zaczekali z chrztem dziecka. Pokazuję im rytuał chrztu, i pytam jak mogą w duchu prawdy odpowiedzieć na pytania o wzrastanie w wierze i wyrzekanie się grzechu. Jeśli żyją bez ślubu, to nie rokują wychowania dziecka po katolicku. Najtrudniejsze są rozmowy z intelektualistami, którzy w sprawach wiary są jak dzieci. Noszą swój własny obraz Kościoła. Wytworzyła się jakby „cywilizacja nastrojów” - wierzą, kiedy mają nastrój, uczestniczą we Mszy niedzielnej w zależności od pogody.
Kiedy zalecam poczekać z chrztem to słyszę: „Proszę księdza, ale będzie Pierwsza Komunia...”. Doszło do tego, że liczy się tylko obrządek.

- Gdyby rodzice dziecka ze związku niesakramentalnego znaleźli odpowiednich chrzestnych, to dziecku można udzielić chrztu?

- Nie zawsze osoby, które mają sakrament bierzmowania i żyją w związku sakramentalnym powinny zostać rodzicami chrzestnymi. Bywa, że są w luźnym związku z Kościołem, a nawet noszą do niego wiele pretensji i pozostają na nikłym poziomie wiedzy religijnej. Ksiądz niekiedy cieszy się, że podniosą w parafii statystykę eucharystyczną, bo przed chrztem pójdą do Komunii św. i do spowiedzi.
To co mówię, jest oskarżeniem nas duszpasterzy, którzy zdają sobie sprawę ze złej kondycji katolików. My się zwyczajnie lenimy, nie podejmując rzetelnego dialogu, który ma na celu pogłębienie ich postaw religijnych. Postawione przez Ojca Świętego zadanie nowej ewangelizacji dotyczy głównie rozwijania świadomości, aby po przyjęciu sakramentu chrztu widać było w naszym życiu owoce. A z tym bywa różnie.

- Rodzice chrzestni według Katechizmu przede wszystkim powinni być świadkami wiary. Co mają zrobić rodzice, jeśli w rodzinie brakuje kandydatów na chrzestnych?

- Oczywiście jako świadkowie chrztu, wprowadzający dziecko do Kościoła chrzestni powinni być jego żywymi członkami. Ci dobrze ukształtowani przeważnie rekrutują się z głęboko wierzących rodzin. Większość rodziców nie ma kłopotu ze znalezieniem odpowiednich chrzestnych. Powinien być to ktoś z rodziny czy grona przyjaciół. Chodzi o to, aby potem mógł mieć wpływ na kształtowanie dziecka. Często zdarza się, zwłaszcza w miejskich środowiskach, że ludzie wybierają na chrzestnych kogoś spośród swoich przyjaciół. Jeśli nie można znaleźć odpowiednich kandydatów, wtedy rodzice mogą sami podawać dziecko do chrztu. Nie ma sensu ciągnąć na siłę chrzestnego przed oblicze Boże.

- Jak powinna wyglądać troska rodziców chrzestnych o rozwój duchowy dziecka?

- Nie może wiązać się ona tylko z pamięcią o rocznicach urodzin i imieninach. Bycie rodzicami chrzestnymi to duchowe ojcostwo i macierzyństwo. Uświadamiam to chrzestnym podczas spotkań z nimi. Na pewno biorą na siebie obowiązek gorącej i permanentnej modlitwy za kandydata. Mówimy często: jak już nie mogę nic zrobić, to wtedy się modlę. Przed każdym działaniem powinna być modlitwa. Za dziecko trzeba modlić się niezależnie od tego czy jest małe, czy będzie już większym gagatkiem, który usiłuje wierzgać przeciwko wszystkim. Rodzice chrzestni mają być dla dziecka wzorem człowieka i chrześcijanina. Powinni interesować się postępem dziecka na jego drodze życiowej. Kontakty nie mogą być sporadyczne.

- Czasem o wyborze chrzestnych decydują względy ekonomiczne...

- Względy materialne mogą być brane pod uwagę, zwłaszcza dziś, kiedy rodziny wpadają w tarapaty, bo pozostają bez grosza i bez pracy. Nie może to być jednak podstawowym kryterium. Po Pierwszej Komunii św. jedno dziecko opowiadało mi: „Proszę księdza, mamusia powiedziała, że komunia nam się zwróciła”. Wybór rodziców chrzestnych musi być dokonany przede wszystkim pod względem kryteriów wiary.

- W jakim stopniu odpowiedzialność za religijne wychowanie dziecka ponoszą rodzice naturalni i chrzestni?

- Często uważa się, że wystarczy dziecko ochrzcić i dalej wszystko pójdzie automatycznie swoim torem. A to dopiero początek duchowego rodzenia człowieka. Kwestia wychowania, zwłaszcza religijnego, to proces najtrudniejszy. Wielu rodziców zbyt łatwo od tego się dyspensuje.
Wychowanie religijne to przede wszystkim obowiązek rodziców naturalnych. Chrzestni powinni brać udział w duchowym rozwoju dziecka przez dobry przykład, uczestniczenie w ważnych etapach jego życia. Zaś do końca swojego życia powinni modlić się za powierzone im na chrzcie dziecko. Niestety, znaczny procent chrzestnych tylko formalnie traktuje swoje obowiązki.

- Czy chrzestni mają prawo ingerować w katolickie wychowanie dziecka, kiedy rodzice dziecka „zmieniają wiarę”?

- Oczywiście, ale ich odpowiedzialność kończy się z chwilą, kiedy rodzice zabronią wpływania na dziecko. Chrzestni powinni wtedy wykazać się odwagą i zwrócić im uwagę. Trzeba znaleźć argumenty do szczerej i spokojnej rozmowy, że postępują źle.

- Katechizm Kościoła Katolickiego mówi, że za dziecko ochrzczone odpowiada też cała wspólnota wiernych...

- Odpowiedzialność ta oznacza stwarzanie odpowiednich warunków przez wspólnotę, aby ochrzczony mógł w niej wzrastać. Składa się na nią także modlitwa, wspólna Eucharystia i wsparcie materialne. W naszej parafii pomagamy wielu rodzinom, znajdującym się w trudnych sytuacjach.
Dawniej, kiedy chrzczono dorosłych, przed chrztem wspólnota modliła się i pościła, a razem z nią biskup. Takie przygotowanie miało nadać świętu odpowiednią rangę, na jaką ono zasługiwało.

- Czy nie potrzeba nam dziś lepszego niż mamy przygotowania do chrztu?

- Oczywiście, powinno być lepsze przygotowanie od strony intelektualnej oraz duchowej. Czasem ktoś doskonale zna teologię, a może być niewierzący. Zdarzają się przecież niewierzący profesorowie teologii.
Obecnie usiłujemy w parafiach dotrzeć do rodziców dzieci, którzy proszą o chrzest. Ogromnie ważna jest rola każdego duszpasterza, który siedzi w kancelarii. Pytania o „kartkę ze spowiedzi”, to za mało. My, księża wpadamy czasami dla świętego spokoju w taki formalizm. Zawsze mówię, aby dwoje rodziców przychodziło prosić o chrzest. Możemy mieć do czynienia z osobami wierzącymi, a jeśli jest inaczej trzeba pomyśleć, co z takimi osobami zrobić, bo inaczej sytuacja może być groźna.
Potrzebna jest ogromna praca, którą Ojciec Święty nazywa nową ewangelizacją. Ta wtórna ewangelizacja jest bardzo trudna.

- A więc trzeba stawiać proszącym o chrzest wymagania...

- Tak, ale same wymagania jeszcze niczego nie rozwiązują. Dzisiaj duszpasterz powinien dać szansę wywiązania się z tych wymagań. To jest ogromnie ważne. Cały wysiłek duszpasterski powinien być skierowany indywidualnie ku tym, którzy proszą o chrzest. Trzeba poświęcać im więcej czasu. Zachęcam zwykle do czytania Katechizmu. Często daję im egzemplarz na własność. Chrzest należy pielęgnować. To oznacza permanentną dbałość o duchowy rozwój człowieka aż do grobowej deski.

- Dziękuję za rozmowę.