Reklama

Tajemnice zabytków diecezji toruńskiej

Feretron różańcowy z kościoła św. Jakuba Apostoła

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jednym z bardziej osobliwych zabytków toruńskich jest obraz feretronowy z kościoła św. Jakuba Apostoła. Występuje na nim Dzieciątko Jezus jako Salvator Mundi wśród tajemnic bolesnych Różańca i adorantów dominikańskich. Ten niewielki (124 x 94cm), przenośny obraz wykonany techniką olejną na płótnie powstał prawdopodobnie w latach 1640-60, w warsztacie Bartłomieja Strobla, jednego z wybitniejszych malarzy doby baroku na Śląsku i Pomorzu, na zamówienie Ojców Dominikanów dla nieistniejącego już kościoła św. Mikołaja w Toruniu.
Treść obrazu nawiązuje do idei związku Kościoła triumfującego, walczącego i cierpiącego. Centralną postacią kompozycji jest Dzieciątko Jezus ubrane w białą sukienkę - symbol Kościoła triumfującego i z różańcem na szyi. W prawej dłoni trzyma berło królewskie, lewą ręką podtrzymuje sztandar rezurekcyjny. Należy ono do typu ikonograficznego przedstawień Salvator Mundi (Zbawca Świata). Nad głową Jezusa unosi się biały gołąb - symbol Ducha Świętego. Otoczoną pięcioma medalionami różańcowymi postać Jezusa adorują wyłaniający się z chmur aniołowie oraz dwie klęczące postacie: św. Dominika i św. Agnieszki z Montepulciano, założycieli męskiej i żeńskiej gałęzi zakonu. Pięć medalionów przedstawia sceny ilustrujące tajemnice bolesne Różańca: Modlitwę w Ogrójcu, Biczowanie, Cierniem Ukoronowanie, Niesienie Krzyża i Ukrzyżowanie. Najważniejszą scenę pasyjną - Ukrzyżowanie - adorują przedstawiciele Kościoła walczącego, w postaci stanu duchownego i świeckiego. Scenę Ukrzyżowania, wkomponowaną w monogram Chrystusa - IHS, umieszczono ponad wyłaniającymi się z ognia czyśćcowego duszami zmarłych. Zlatujący w ich stronę anioł trzyma różaniec - symbol wyzwalającej owe dusze modlitwy Kościoła oraz klepsydrę - symbol skończonego tylko czasowo trwania męki.
Na rewersie feretronu z Dzieciątkiem Jezus znajdowało się przedstawienie Matki Bożej z Dzieciątkiem w typie Matki Bożej Śnieżnej wykonane przez innego autora. Obraz ten został oddzielony ok. 1950 r. i umieszczony w bocznym ołtarzu św. Barbary toruńskiego kościoła św. Jakuba. Omawiany feretron również miał być zamontowany przez pewien czas na zasuwie w tymże ołtarzu. W wyniku ostatnich badań dowiedziono, że obiekt jest prawdopodobnie identyczny z obrazem ołtarza Najsłodszego Imienia Jezus z dawnego kościoła Dominikanów w Toruniu, przeniesionego do kościoła św. Jakuba w 1834 r. W inwentarzu świątyni dominikańskiej z 1785 r. postaci adorantów mylnie interpretowano jako św. Wincentego i św. Różę.
Cechy stylistyczne przedstawienia, jak zostało wspomniane, wskazują na warsztat Bartłomieja Strobla. Ślady ręki samego mistrza wykazuje postać św. Agnieszki oraz częściowo postacie aniołów. Przy monogramie Chrystusa u dołu widzimy fragmenty panoramicznego pejzażu górskiego, natomiast w tle sceny Ukrzyżowania w dolnym polu różańca można zauważyć fragmenty szkicowej panoramy Jerozolimy.
Obraz jest wielobarwny; dołem przeważa czerń, biel, odcienie błękitu i czerwieni, górą żółcień (tło), biel (suknia Jezusa), czerwień cynobrowa (płaszcz i chorągiew Dzieciątka) i fiolet (partia z aniołami). W promieniach nimbu i mandorli (aureoli otaczającej postać), chrystogramie i kilku innych detalach użyto złota. Kompozycja w typowy dla Strobla sposób łączy elementy konserwatywne (wywodzące się z tradycji cechowej użycie złota - reminiscencje średniowiecznego tła) z wczesnobarokowymi (drapowanie szat, dynamizm przedstawienia).
Scena z feretronu, oparta na skomplikowanym programie teologicznym, nawiązuje jednak w dużej mierze do obrazów różańcowych, których głównym tematem jest przekazanie różańca wiernym. Na wielu tego rodzaju przedstawieniach dokonuje się to za pośrednictwem świętych dominikańskich, czasem też - bezpośrednio przez Matkę Bożą. Na ogół w dolnej części kompozycji umieszczano przedstawicieli Kościoła walczącego - dostojników państwowych i duchownych. Zwyczaj ten rozpowszechnił się głównie w czasach Zygmunta III i Władysława IV; nierzadko przy tym ukazywano konkretne postacie historyczne i głowy koronowane.
Tego rodzaju przedstawienia, jak feretron z kościoła św. Jakuba przez całe wieki sugestywnie przybliżały wiernym moc i wartość modlitwy różańcowej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2003-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Licheń: 150. zebranie plenarne przełożonych żeńskich zgromadzeń zakonnych

2025-05-06 15:24

[ TEMATY ]

siostry

Licheń

zebranie plenarne

żeńskie zgromadzenia zakonne

Hubert Gościmski

Siostry podczas odnowienia ślubów zakonnych 2 lutego w świdnickiej katedrze

Siostry podczas odnowienia ślubów zakonnych 2 lutego w świdnickiej katedrze

150. Zebranie Plenarne Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych potrwa od 6 do 8 maja w Licheniu. W obradach weźmie udział ponad 160 sióstr - przełożonych prowincjalnych i generalnych z około stu żeńskich zgromadzeń zakonnych posługujących w Polsce.

Tematem przewodnim spotkania będzie "Życie konsekrowane w dobie 'popołudnia chrześcijaństwa'. Wezwanie do głębi". W ciągu trzech dni zagadnienie to poprowadzi w formie wykładów S. prof. Beata Zarzycka ZSAPU, profesor uczelni Instytutu Psychologii Wydziału Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
CZYTAJ DALEJ

Wydaje się nam, że końcem wszystkiego jest dla nas śmierć

2025-04-07 14:03

[ TEMATY ]

Ewangelia

maj

rozważanie

ks. Mariusz Słupczyński

Karol Porwich/Niedziela

Rozważanie do Ewangelii J 6,35-40

Czytania liturgiczne na 7 maja 2025;
CZYTAJ DALEJ

Kaplica Sykstyńska gotowa na konklawe

2025-05-06 18:37

[ TEMATY ]

konklawe

Vatican Media

Kaplica Sykstyńska gotowa na konklawe

Kaplica Sykstyńska gotowa na konklawe

Kaplica Sykstyńska stanowi niezrównaną atrakcję. Jest to nie tylko dzieło sztuki, ale także świadectwo relacji między człowiekiem a nieskończonością. Jej sklepienie i Sąd Ostateczny stanowią magiczny moment dla tych, którzy znajdują się w tej wspaniałej świętej przestrzeni. Jest to symboliczne miejsce naszej chrześcijańskiej wiary, wizualna katecheza, która od 1492 roku jest również miejscem wyboru papieża. Jest już gotowa na wybór 267 Namiestnika Chrystusa na ziemi.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję