Reklama

Felietony

Pułapki sztucznej inteligencji

Modele AI, choć zaawansowane, nie są nieomylne. ChatGPT może generować odpowiedzi brzmiące wiarygodnie, ale zawierające błędy lub fałszywe informacje.

2025-06-30 18:52

Niedziela Ogólnopolska 27/2025, str. 36

[ TEMATY ]

Monika Przybysz

Moim zdaniem

Red.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Wraz z rosnącą popularnością narzędzi sztucznej inteligencji, takich jak ChatGPT, rośnie ryzyko nadużywania kolejnego potężnego narzędzia. Nieodpowiedzialne korzystanie z modeli językowych może prowadzić do szeregu problemów – od utraty umiejętności krytycznego myślenia po dezinformację i uzależnienie od technologii. ChatGPT wykazuje negatywny wpływ na funkcje poznawcze, w tym pamięć operacyjną, zdolność cytowania i poczucie autorstwa.

Reklama

Ciekawe w tym względzie jest badanie wpływu ChatGPT na funkcje poznawcze. Zostało ono przeprowadzone w Massachusetts Institute of Technology (MIT) i potwierdza wcześniejsze badania opublikowane w czołowych naukowych czasopismach, które wykazały wpływ sztucznej inteligencji (AI) na zmiany w ludzkim myśleniu. Badanie przeprowadzone przez naukowców z MIT, oparte na analizie EEG pięćdziesięciorga czworga studentów, wykazało, że intensywne korzystanie z ChatGPT prowadzi do obniżenia pamięci, zdolności krytycznego myślenia oraz aktywności mózgu. Wskazuje na zjawisko „długu poznawczego” (ang. cognitive debt), czyli pozornej produktywności kosztem pogorszenia funkcji poznawczych. Nadmierne poleganie na odpowiedziach generowanych przez AI może osłabić zdolność użytkowników do samodzielnego analizowania informacji. Studenci, którzy regularnie korzystali z ChatGPT do pisania esejów i rozwiązywania problemów, wykazywali mniejszą skłonność do weryfikacji źródeł i krytycznej oceny danych. Automatyzacja procesów myślowych może prowadzić do intelektualnego lenistwa, szczególnie wśród młodych ludzi.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Modele AI, choć zaawansowane, nie są nieomylne. ChatGPT może generować odpowiedzi brzmiące wiarygodnie, ale zawierające błędy lub fałszywe informacje, zwłaszcza gdy użytkownicy nie weryfikują wyników. Według badania opublikowanego w Nature Communications (2024), aż 62% użytkowników AI nie sprawdza odpowiedzi modeli językowych, co zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania fake newsów, szczególnie w mediach społecznościowych.

Korzystanie z AI jest wygodne, ale może prowadzić do uzależnienia. Chodzi o zjawisko „automatyzacji zaufania”, gdy użytkownicy bezrefleksyjnie przyjmują odpowiedzi AI jako ostateczne. Wyniki badań zamieszczonych w Frontiers in Psychology (2023) pokazują, że osoby regularnie korzystające z asystentów AI wykazują symptomy podobne do uzależnienia od mediów społecznościowych, takie jak kompulsywne sprawdzanie odpowiedzi czy niepokój w sytuacjach wymagających samodzielnego działania. Nadużywanie AI rodzi pytania o prywatność i manipulację. Modele językowe gromadzą dane użytkowników, co budzi obawy o ich wykorzystanie, np. w celach marketingowych lub politycznych. Co więcej, brak regulacji prawnych dotyczących AI zwiększa ryzyko nadużyć, np. w edukacji czy rekrutacji. Wyniki badania z AI & Society (2024) wskazują, że masowe użycie AI w rekrutacji może prowadzić do dyskryminacji, jeśli algorytmy nie są odpowiednio nadzorowane.

Nie jest to jednak nowość, ponieważ w badaniu z 2011 r., opublikowanym w Science Sparrow, Liu i Wegner opisali tzw. efekt Google; wskazali, że dostępność informacji w internecie zmienia sposób, w jaki nasz mózg przetwarza i przechowuje dane. Kiedy wiemy, że możemy łatwo sprawdzić informacje (np. za pomocą wyszukiwarki), nasz mózg mniej angażuje się w ich zapamiętanie, a zamiast tego „deleguje” pamięć zewnętrznym źródłom. Badanie wykazało, że uczestnicy lepiej zapamiętali, gdzie można znaleźć informacje (np. w którym folderze lub wyszukiwarce) niż same fakty, co sugeruje, że współczesne technologie przekształcają naszą pamięć w bardziej „transaktywną”, opartą na współpracy z narzędziami cyfrowymi.

Aby zminimalizować zagrożenia, kluczowe jest świadome korzystanie z AI. Dlatego lepiej przyjąć pozytywne nastawienie do sztucznej inteligencji i wdrażać edukację w zakresie krytycznego myślenia i weryfikacji informacji. Warto również ustalić granice korzystania z narzędzi AI, szczególnie w edukacji i pracy zawodowej. Wniosek badaczy z MIT jest kluczowy: „Musimy uczyć ludzi, kiedy warto używać AI, a kiedy lepiej samemu się zastanowić”.

Oceń: +3 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Zawód: ksiądz?

Potraktujcie, proszę, ten dziwaczny tekst jako głośne wołanie o formację prawdziwego kapłaństwa, które przez całą dobę jest gotowe do działania.

W wielu parafiach stałem się już znany ze swojej obsesji. Otóż namawiam znajomych księży, aby... wracali na ambony! Głoszenie kazań z ambony to zupełnie odmienna sytuacja niż mówienie ich „od ołtarza”. Według mnie, ksiądz, który wdrapuje się na ambonę i spogląda na swoich wiernych z takiego podwyższenia, automatycznie zaczyna odczuwać odpowiedzialność za głoszone przez siebie słowo Boże. Jego wypowiedzi stają się bardziej przemyślane i wyważone. Polecam naszym duchownym, aby zaczęli tego próbować – sami się przekonacie, jak ten niewielki przecież zabieg wiele może zdziałać. Zupełnie inaczej słucha się też takiego kazania: płynie ono z góry i jest jednak bardziej majestatyczne, ważne. Taka sytuacja pozwala bardziej skupić się na tym, co do powiedzenia ma nam kapłan.
CZYTAJ DALEJ

Leon XIV: miłujmy tak, jak miłuje nas Bóg

2025-07-27 12:21

[ TEMATY ]

Papież Leon XIV

Vatican News

Dziś liturgia zachęca nas, abyśmy w modlitwie i miłości czuli się miłowani i miłowali, tak jak Bóg nas miłuje - powiedział Ojciec Święty w rozważaniu poprzedzającym niedzielną modlitwę „Anioł Pański”.

Nawiązując do czytanego w XVII niedzielę zwykłą roku C fragmentu Ewangelii (Łk 11, 1-13) papież zaznaczył, iż słowa modlitwy „Ojcze nasz” przypominają nam, że jesteśmy miłowanymi dziećmi poznającymi wspaniałość miłości Boga. Komentując następnie słowa o człowieku wstającym w nocy, by pomóc swemu przyjacielowi ugościć niespodziewanego przybysza, Leon XIV podkreślił, że Bóg zawsze nas wysłuchuje, gdy się do Niego modlimy. Zachęcił do wytrwałości w modlitwie.
CZYTAJ DALEJ

Na szczycie jadownickiej góry

2025-07-27 19:56

Marek Białka

Na Bocheńcu, na wysokości bezwzględnej, blisko 400 metrów nad poziomem morza, w klimatycznym i zacisznym miejscu, pełnym uroku, zieleni, którego epicentrum stanowi historyczny, z końca XVI w. kościółek pw. św. Anny, odbyły się uroczystości odpustowe ku czci patronki tego miejsca i kościoła.

Mszę świętą koncelebrowaną, pod przewodnictwem ks. Sylwestra Brzeznego, sprawowali nie tylko miejscowi kapłani, ale również księża przebywający w tym czasie na urlopach. Główny celebrans, a zarazem kaznodzieja odpustowy, nawiązał w homilii do wzorowego życia Anny i Joachima - rodziców Matki Bożej, którzy swoją świętością powinni dawać żywy przykład współczesnym rodzinom, zwłaszcza w okresie kryzysów małżeńskich, w których niewątpliwie brakuje słuchania i wzajemnego kompromisu.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję