Zespół wawelskich arrasów został utkany w latach 1550-60 w znakomitych warsztatach w Brukseli, ówczesnej światowej metropolii sztuki tapiseryjnej. Tkaniny wykonano z wełny i jedwabiu oraz z nici srebrnych i srebrnych złoconych. Arcydzieła zrealizowano na zamówienie króla Zygmunta Augusta, ostatniego Jagiellona. To największy komplet tego typu tkanin, jaki kiedykolwiek powstał dla jednego zleceniodawcy!

Powroty

Magdalena Ozga, Magdalena Piwocka i Jerzy Holc – kuratorzy i autorzy prezentowanej w Zamku Królewskim na Wawelu wystawy Wszystkie arrasy króla. Powroty 2021–1961–1921 napisali m.in.: „Ukrywane przed Szwedami, zrabowane na polecenie carycy Katarzyny, wywiezione galarem wiślanym na trzy dni przed wkroczeniem Niemców do Krakowa w 1939 r. Ewakuowane do Rumunii 18 września, kolejno do Francji i przez Anglię do Kanady. Wreszcie powróciły…”.

Jak podkreślają, czas otwarcia wystawy oraz wyeksponowane w tytule daty wiążą się z powrotami kolekcji arrasów na Wawel. 18 marca 1961 r. odbył się uroczysty pokaz królewskich tapiserii w komnatach zamkowych z okazji ich powrotu z Kanady, gdzie znalazły schronienie po latach tułaczki po ogarniętej wojną Europie. Natomiast drugi tytułowy powrót nastąpił w wyniku traktatu pokojowego zawartego 100 lat temu, 18 marca 1921 r. w Rydze. Kończący zwycięską dla Polski wojnę z Rosją Sowiecką akt umożliwił rewindykację tysięcy dzieł sztuki i dóbr kultury, wywiezionych w wyniku rozbiorów do carskiej Rosji. Na jego mocy sprowadzono także do kraju kolekcję zygmuntowskich arrasów, zagrabioną po trzecim rozbiorze Polski w 1795 r.

Dzieła i opowieść

– To wystawa wyjątkowa, pokazująca cały zasób najważniejszej XVI-wiecznej tapiserii w Polsce, jednej z najważniejszych i najciekawszych w Europie – podkreślała w czasie spotkania z dziennikarzami kuratorka Magdalena Ozga. Dodała: – Po raz pierwszy pokazujemy tkaniny, których widzowie nigdy nie mogli oglądać. I zwróciła uwagę na odwróconą chronologię: – Zaczynamy od dwóch współczesnych dzieł sztuki, które powstały specjalnie na tę wystawę, by przejść w czasie od roku 1961, przez rok 1921, żeby skończyć w Sali Senatorskiej w roku 1553.

Po raz pierwszy pokazujemy tkaniny, których widzowie nigdy nie mogli oglądać.

Podziel się cytatem

Przy okazji wystawy została odsłonięta tablica upamiętniająca nazwiska osób, dzięki którym arrasy wróciły do Polski, a także tych, którzy się nimi opiekowali. Dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu dr hab. Andrzej Betlej zaznaczył: – Ta wystawa to nie tylko dzieła, ale i opowieść. To jest historia tychże arrasów, to także historia wielkiego przedsięwzięcia, jakim jest konserwacja arrasów oraz wielka opowieść edukacyjna. Przekonywał, że te wątki zostały mocno zaznaczone na wystawie i dodał: – Ekspozycja potrwa pół roku, ale chciałbym, by została zapamiętana na zawsze: jako pomnik znaczenia fundacji królewskiej, jako upamiętnienie tych, którzy kolekcję tworzyli, i tych, którzy o nią przez wieki się troszczyli. Nie pozwolimy o tym zapomnieć!

Wystawę można zwiedzać do 31 października, w godzinach otwarcia Zamku Królewskiego na Wawelu. Warto zwrócić uwagę na towarzyszący ekspozycji program edukacyjny oraz na przygotowane publikacje związane z wystawą (szczegóły na: www.wawel.krakow.pl).