Felietonistą „Niedzieli Małopolskiej” został niedawno benedyktyn tyniecki o. Szymon Hiżycki. Doktor patrystyki, rekolekcjonista, autor książki „Kierownictwo duchowe według Ojców Pustyni”. W swoich tekstach przybliża on czytelnikom życie starożytnych mnichów, których tradycje kontynuują zarówno benedyktyni z Krakowa, jak i benedyktynki z podkrakowskich Staniątek. Poprosiliśmy o. Szymona o kilka słów, które mają pomóc nam interpretować wiedzę o starożytnych dziejach Kościoła.
MARCIN KONIK-KORN: – Egipski mnich wydaje się dokładnym przeciwieństwem dzisiejszego aktywnego katolika. My żyjemy w świecie, on na pustyni. Mamy dostęp do wszelkich wiadomości ze świata, on skazany był na te, które dostarczyli mu przypadkowi ludzie. My szukamy Boga pośród hałasu i w ciągłym biegu, on pośród ciszy i w częstym powtarzaniu tych samych czynności. Czy zatem zajmowanie się mnichami egipskimi nie jest ucieczką od tego, czego dziś się od nas wymaga w Kościele?
O. SZYMON HIŻYCKI OSB: – Zacznijmy od tego, że sąsiedzi mnicha egipskiego nie byli w o wiele lepszej sytuacji niż on... Żyli (często szczęśliwie!) bez Internetu, nie mieli gazet, świat kończył się na granicy ich wioski. Świat doczesny mnicha nie był o wiele większy niż ludzi, z którymi na co dzień się spotykał. Mnisi dzisiejsi nie odbiegają zatem tak bardzo od swych antycznych poprzedników.
Zajmowanie się historią, starożytną czy najnowszą, może być ucieczką, kiedy przeradza się w narzekanie na czasy współczesne. Studiowanie tego, co o mnichach egipskich wiemy, pomaga nam zrozumieć istotę Kościoła, dzieje pobożności, czyli także nasze czasy. Nie sądzę zatem, aby sam wybór tej tematyki był ucieczką od współczesności.
Reklama
– Na ile współczesny mnich z Tyńca, bądź mniszka ze Staniątek może być utożsamiana z opisywanymi przez Ojca w felietonach ojcami i matkami pustyni?
– W takim samym stopniu, w jakim dzisiejszy chrześcijanin może utożsamić się z Apostołami albo adresatami listów św. Pawła. Tekst pokazuje zawsze jakiś ideał, a my staramy się jakoś dzięki jego lekturze, medytacji i próbie realizacji nawiązać więź z Bogiem i braćmi.
– Czytelnik może być dziś zaskoczony „świeżością” tych prastarych tekstów. Mnisi egipscy genialnie łączyli teologię z prozą życia. Mógłby Ojciec dać przykład takiej nauki?
Reklama
– Egipt jest tym miejscem, w którym działali teologowie, mający duży udział np. w rozwijaniu teologii Wcielenia, czyli tej prawdy naszej wiary, która mówi, że Syn Boży stał się człowiekiem za sprawą Ducha Świętego w łonie Maryi Dziewicy. Także pierwsi mnisi zabierali głos w tej sprawie i, jak to zazwyczaj oni, mówili nad wyraz konkretnie. „Mówił abba Pojmen o abba Izydorze, że każdej nocy wiązał pęki liści, a bracia prosili go: „Odpocznij trochę, bo już się zestarzałeś”. Odpowiadał im: „Choćby spalono Izydora i prochy rozsypano na wietrze, jeszcze nie byłoby w tym żadnej zasługi: bo Syn Boży przyszedł tutaj dla nas”. Izydor mówi tutaj o naszej odpowiedzi na czyn Syna Bożego, który z miłości do nas stał się człowiekiem, aby nas zbawić. Jaka to może być odpowiedź? Nie jest możliwa inna, jak tylko miłość: nocą, kiedy bracia wypoczywali po całodziennym trudzie, stary Izydor przygotowywał im materiał do pracy (z włókien liści palmowych bracia pletli liny, koszyki i maty), aby ułatwić im normalne zajęcia w dniu następnym. Ale to żadna zasługa, powiada Izydor, za mało jeszcze miłości wobec braci, bo i tak bije go na głowę Syn, który „przyszedł tutaj dla nas”, aby nas zbawić. Od razu możemy przejrzeć się w tej opowieści, jak w zwierciadle: jaka jest zatem nasza odpowiedź na Boże Narodzenie? Czy też jest nią miłość?
– Przyjęło się, że starożytni mnisi kojarzą się nam z wielką mądrością, mistycznymi doświadczeniami, doskonałością w ascezie. Czy to nie jest aby fałszywy obraz?
– No cóż, pewnie wtedy było tak, jak jest i dzisiaj: byli mnisi trochę bardziej i trochę mniej święci. W tej materii pewnie wiele się nie zmieniło. Jednak zawsze byli tacy, którzy szukali mistrzów duchowych, jak i tacy, którzy szukali skandalu. Zatem obydwa te typy (świętego i niezbyt świętego mnicha) przekazują nam dzieje.
– Czy zgodzi się Ojciec, że poznawanie starożytnych postaci Kościoła jest głęboko ekumeniczne? Przecież większość z bohaterów opowieści o pustynnych mnichach to często święci katoliccy, jak i prawosławni – oba obrządki uznają ich za duchowe autorytety.
– Jest ekumeniczne w tym sensie, że wielu mnichów egipskich jest czczonych nie tylko w Rzymie, ale też przez inne wspólnoty chrześcijańskie: Koptów, Etiopów, Asyryjczyków. Wierzę, że ci święci mężowie swymi modlitwami orędują za jednością chrześcijan, co, jak wierzę, stanie się kiedyś faktem.
– Czy odwiedzając Tyniec możemy w jakiś sposób sięgnąć do tej pustynnej tradycji, o której tu mówimy?
– Tyniec odwołuje się do tradycji pustyni wielorako, choćby poprzez liturgię. Mnisi egipscy długo recytowali psalmy. Możemy poczuć się trochę jak na pustyni, w eremie braci, kiedy siedząc w nawie, przymkniemy oczy i wsłuchamy się w monotonną recytację unisono, gdzie moi bracia wyznają, że „Pan budzi się jak wojownik zmożony winem” (Ps 78, 65). Stąd na pustynię mamy już tylko dwa kroki...
"Pójście za Jezusem drogą czystości, ubóstwa i posłuszeństwa wskazuje nam na pełny wymiar życia" – piszą polscy biskupi w liście na obchodzony 2 lutego Dzień Życia Konsekrowanego. Zaznaczają, że święci męczennicy – w tym wiele zakonnic i zakonników – zaświadczyło swoim życiem i chwalebną śmiercią, że od dóbr życia doczesnego cenniejsza jest wiara, wierność Chrystusowi, a w końcu i życie wieczne.
Publikujemy pełną treść listu:
Wielką zasługą św. Teresy jest powrót do ewangelicznego rozumienia miłości do Boga. Niewłaściwe rozumienie świętości popycha nas w stronę dwóch pokus. Pierwsza - sprowadza się do tego, iż kojarzymy
świętość z nadzwyczajnymi przeżyciami. Druga - polega na tym, że pragniemy naśladować jakiegoś świętego, zapominając o tym, kim sami jesteśmy. Można do tego dołączyć jeszcze jedną pokusę -
czekanie na szczególną okazję do kochania Boga. Ulegając tym pokusom, często usprawiedliwiamy swój brak dążenia do świętości szczególnie trudnymi okolicznościami, w których przyszło nam żyć, lub zbyt
wielkimi - w naszym rozumieniu - normami, jakie należałoby spełnić, sądząc, iż świętość jest czymś innym aniżeli nauką wyrażoną w Ewangelii.
Teresa nie znajdowała w sobie dość siły, aby iść drogą wielkich pokutników czy też drogą świętych pełniących wielkie czyny. Teresa odkrywa własną, w pełni ewangeliczną drogę do świętości. Jej pierwsze
odkrycie dotyczy czasu: nie powinniśmy odsuwać naszego kochania Boga na jakąś nawet najbliższą przyszłość. Któraś z sióstr w klasztorze w Lisieux „oszczędzała” siły na męczeństwo, które notabene
nigdy się nie spełniło. Dla Teresy moment kochania Boga jest tylko teraz. Ona nie zastanawia się nad przyszłością, gdyż może się czasami wydawać zbyt odległa lub zbyt trudna. Teraz jest jej ofiarowane
i tylko w tym momencie ma możliwość kochania Boga. Przyszłość może nie nadejść. „Dobry Bóg chce, bym zdała się na Niego jak maleńkie dziecko, które martwi się o to, co z nim będzie jutro”.
Czasami myśl o wielu podobnych zmaganiach w przyszłości nie pozwala nam teraz dać całego siebie. Zatem właśnie chwila obecna i tylko ta chwila się liczy. Łaska ofiarowania czegoś Bogu lub przezwyciężenia
jakiejś pokusy jest mi dana teraz, na tę chwilę. W chwili wielkiego duchowego cierpienia Teresa pisze: „Cierpię tylko chwilę. Jedynie myśląc o przeszłości i o przyszłości, dochodzi się do zniechęcenia
i rozpaczy”. Rozważanie, czy w przyszłości podołam podobnym wyzwaniom, jest brakiem zdania się na Boga, który mnie teraz wspomaga. „By kochać Cię, Panie, tę chwilę mam tylko, ten dzień dzisiejszy
jedynie” - pisze Teresa. Jest to pierwsza cecha realizmu jej ducha - realizmu ewangelicznego, gdyż Chrystus mówi nieustannie o gotowości i czuwaniu. Ten, kto zaniedbuje teraźniejszość,
nie czuwa, bo nie jest gotowy. Wkłada natomiast energię w marzenia, a nie w to, co teraz jest możliwe do spełnienia. Chrystus przychodzi z miłością teraz. To skoncentrowanie się na teraźniejszości pozwala
Teresie dostrzec wszystkie możliwe okazje do kochania oraz wykorzystać je. Do tego jednak potrzebne jest spojrzenie nacechowane wiarą, iż ten moment jest darowany mi przez Boga, aby Go teraz, w tej sytuacji
kochać. Nawet gdy sytuacja obecna jawi się w bardzo ciemnych barwach, Teresa nie traci nadziei. „Słowa Hioba: Nawet gdybyś mnie zabił, będę ufał Tobie, zachwycały mnie od dzieciństwa. Trzeba mi
jednak było wiele czasu, aby dojść do takiego stopnia zawierzenia. Teraz do niego doszłam” - napisze dopiero pod koniec życia.
Teresa poznaje, że wielkość czynu nie zależy od tego, co robimy, ale zależy od tego, ile w nim kochamy. „Nie mając wprawy w praktykowaniu wielkich cnót, przykładałam się w sposób szczególny
do tych małych; lubiłam więc składać płaszcze pozostawione przez siostry i oddawać im przeróżne małe usługi, na jakie mnie było stać”. Jeśli spojrzeć na komentarz Chrystusa odnośnie do tych, którzy
wrzucali pieniądze do skarbony w świątyni, to właśnie w tym kontekście możemy uchwycić zamysł Teresy. Nie jest ważne, ile wrzucimy do tej skarbony, bo uczynek na zewnątrz może wydawać się wielki, ale
cała wartość uczynku zależy od tego, ile on nas kosztuje. Zatem należy przełamywać swoją wolę, gdyż to jest największą ofiarą. Przezwyciężając miłość własną, w całości oddajemy się Bogu.
Były chwile, gdy Teresa chciała ofiarować Bogu jakieś fizyczne umartwienia. Taki rodzaj praktyk był w czasach Teresy dość powszechny. Jednak szybko się przekonała, że nie pozwala jej na to zdrowie.
Było to dla niej bardzo ważne odkrycie, gdyż utwierdziło ją w przekonaniu, że nie trzeba wiele, aby się Bogu podobać. „Dane mi było również umiłowanie pokuty; nic jednak nie było mi dozwolone, by
je zaspokoić. Jedyne umartwienia, na jakie się zgadzano, polegały na umartwianiu mojej miłości własnej, co zresztą było dla mnie bardziej pożyteczne niż umartwienia cielesne”. Teresa nie wymyślała
sobie jakichś ofiar. Jej zadaniem było wykorzystanie tego, co życie jej przyniosło.
Umiejętność docenienia chwili, odkrycia, że wszystko jest do ofiarowania - tego uczy nas Teresa. My sami albo narzekamy na trudny los i marnujemy okazję do ofiarowania czegoś trudnego Bogu,
albo czynimy coś zewnętrznie dobrego, ale tylko z wygody, aby się komuś nie narazić lub dla uniknięcia wyrzutów sumienia. Intencja - to jest cały klucz Teresy do świętości. Jak wyznaje, w swoim
życiu niczego Chrystusowi nie odmówiła, tzn. że widziała wszystkie okazje do czynienia dobra jako momenty wyznawania swojej miłości.
Inną cechą, która przybliża ją do nas, jest naturalność jej modlitwy. Teresa od Dzieciątka Jezus, która jest córką duchową św. Teresy od Jezusa, jest jej przeciwieństwem odnośnie do szczególnych łask
na modlitwie. Złożyła nawet z tych łask ofiarę, bo czuła, że w nich można szukać siebie. Jej życie modlitwy było często bardzo marne, gdyż zdarzało się jej zasypiać na modlitwie. Po przyjęciu Komunii
św. zamiast rozmawiać z Bogiem, spała. Nie dlatego, że chciała, ale dlatego, że nie potrafiła inaczej. Ważny jest fakt, iż nie martwiła się za bardzo swoją nieumiejętnością modlenia się. Wierzyła, że
i z takiej modlitwy Chrystus jest zadowolony, gdyż ona nie może Mu ofiarować nic więcej poza swoją słabością.
Aby się przekonać, jak daleko lub jak blisko jesteśmy przyjmowania Ewangelii w całej jej głębi, zastanówmy się, jak podchodzimy do niechcianych prac, mniej wartościowych funkcji, momentów, gdy nie
jesteśmy doceniani, a nawet oskarżani. Czy widzimy w tym okazję, aby to wszystko ofiarować Chrystusowi, czy też walczymy o to, aby postawić na swoim lub zwyczajnie zachować twarz? Jak postępujemy wobec
osób, które są dla nas przykre? Czy je obgadujemy, czy też widzimy w tym okazję, aby im pomóc w drodze do Boga? Teresa powie, gdy nie może już przyjmować Komunii św. ze względu na zaawansowaną chorobę,
że wszystko jest łaską. Czy każda trudna sytuacja, trudny człowiek jest dla mnie łaską?
Rekolekcje dla małżeństw poprowadzi ks. Łukasz Plata, ewangelizator, dr nauk teologicznych w zakresie teologii moralnej.
Zapraszamy na rekolekcje charyzmatyczne dla małżeństw „Pokój Twemu domowi”, które poprowadzi ks. Łukasz Plata.
Rekolekcje odbędą się we Wrocławiu od 18 do 19 października w parafii Świętej Rodziny i skierowane są do wszystkich małżeństw – zarówno tych, które przeżywają trudności, jak i tych, które po prostu pragną umocnić swoją więź i odnaleźć nową radość ze wspólnego życia. – To przestrzeń, by zatrzymać się, zostawić na chwilę codzienny chaos i usłyszeć, że Bóg pragnie być źródłem pokoju w każdym domu – mówią współorganizatorzy Katarzyna i Tomasz Węgrzynowie. Podczas spotkania małżonkowie będą mieli okazję wysłuchać konferencji opartych na Dobrej Nowinie, uczestniczyć w Eucharystii, doświadczyć modlitwy wstawienniczej, a także skorzystać z wyjątkowych momentów, jak randka małżeńska czy szczera rozmowa z kapłanem podczas panelu „Zapytaj księdza o co tylko chcesz”.
W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.
