Papież podkreślił rolę Ducha Świętego w obradach Synodu, a także w dziele misyjnym Kościoła. Przypomniał wymowę wczorajszego czuwania pokutnego i zaznaczył, że pokora jest także darem Ducha Świętego, a Kościół zawsze potrzebujący reformy musi być otwarty na Jego natchnienia.

Franciszek przypomniał soborowe nauczanie o Kościele i jego istocie relacyjnej. Zaznaczył, że obecna sesja Synodu „reprezentuje w oryginalny sposób to «podążanie razem» ludu Bożego”.

Ojciec Święty nawiązał do niemal sześćdziesięciu lat doświadczeń Synodu Biskupów. Zwrócił uwagę, że Paweł VI ustanowił to wydarzenie jako proces. W jego trakcie Kościół uczy się lepiej poznawać siebie i określać formy działania duszpasterskiego najbardziej dostosowane do misji powierzonej mu przez Pana. „Ten proces uczenia się obejmuje również formy sprawowania posługi pasterzy, zwłaszcza biskupów” - stwierdził papież.

Franciszek wyjaśnił, że powołując na pełnoprawnych członków obecnego zgromadzenia sporo osób świeckich i konsekrowanych, diakonów i prezbiterów, uczynił to „zgodnie z rozumieniem sprawowania posługi biskupiej wyrażonym przez Sobór Powszechny Watykański II: biskup, zasada i widzialny fundament jedności Kościoła partykularnego, nie może przeżywać swojej posługi inaczej, jak tylko w Ludzie Bożym, z Ludem Bożym, poprzedzając, będąc pośród i podążając za powierzoną mu częścią Ludu Bożego. To inkluzywne rozumienie posługi biskupiej wymaga wyrażenia się i rozpoznawalności, unikając jednocześnie dwóch zagrożeń: pierwszym jest abstrakcyjność, która zapomina o owocnej konkretności miejsc i relacji oraz o wartości każdej osoby; drugim zagrożeniem jest zerwanie komunii poprzez przeciwstawienie hierarchii wiernym świeckim” - stwierdził Ojciec Święty. Papież dodał, że skład obecnego zgromadzenia synodalnego wyraża sposób sprawowania posługi biskupiej, który jest zgodny z żywą Tradycją Kościoła i nauczaniem Soboru Watykańskiego II. „Głoszenie zbawienia potrzebuje wszystkich, i aby wszyscy zostali wysłuchani” - podkreślił Franciszek.

Ojciec Święty zaznaczył, że obecność w Zgromadzeniu Synodu Biskupów członków, którzy nie są biskupami, nie umniejsza „episkopalnego” wymiaru Zgromadzenia, ani władzy poszczególnych biskupów i Kolegium Biskupów. „Sygnalizuje raczej formę, jaką sprawowanie władzy biskupiej ma przyjąć w Kościele, świadomym tego, że jest konstytutywnie relacyjny, a zatem synodalny. Relacja z Chrystusem i między wszystkimi w Chrystusie - tymi, którzy tam są i tymi, którzy jeszcze tam nie są, ale są oczekiwani przez Ojca - urzeczywistnia istotę i kształtuje formę Kościoła w każdym czasie” - powiedział papież.

Franciszek wskazał na konieczność określenia różnych form „kolegialnego” i „synodalnego” sprawowania posługi biskupiej, „zawsze z poszanowaniem depozytu wiary i żywej Tradycji, zawsze odpowiadając na to, czego Duch żąda od Kościołów w tym konkretnym czasie i w różnych kontekstach, w których one żyją”.

„Nasze zgromadzenie tutaj - Biskupa Rzymu, biskupów reprezentujących Episkopat świata, świeckich mężczyzn i kobiet, konsekrowanych mężczyzn i kobiet, diakonów i prezbiterów, świadków procesu synodalnego, wraz z delegatami braterskimi - jest znakiem gotowości Kościoła do słuchania głosu Ducha Świętego” - powiedział papież, zachęcając zgromadzonych do udzielenia odpowiedzi na pytanie „jak być misyjnym Kościołem synodalnym i dodałbym miłosiernym”. Kończąc życzył wszystkim ochotnego otwarcia się na działanie Ducha Świętego, „naszego niezawodnego przewodnika, naszej pociechy”.