KS. INF. IRENEUSZ SKUBIŚ: - Tylko 20 lat pozostało nam do roku 2033 - 2000. rocznicy odkupienia świata przez Jezusa Chrystusa. Czy nie należałoby już rozpoczynać przygotowań do tego wydarzenia?

KS. PROF. HENRYK WITCZYK: - 20 lat to mało i jednocześnie bardzo dużo. Rozpoczęcie tak długiego okresu przygotowania do 2000. rocznicy odkupienia zależy od programu i zgody biskupów całego świata. W ich imieniu papież Franciszek może taką inicjatywę duszpasterską ogłosić. Przychodzi mi do głowy hasło: „Od odkupienia w Chrystusie do zbawienia w Kościele”. Zwraca ono uwagę na dwa aspekty odkupienia: na odkupienie dokonane w tajemnicy Paschy dokładnie 2 tysiące lat temu i związane z osobą Jezusa z Nazaretu (Jezusa historii) oraz na zbawienie, które za sprawą Jezusa Zmartwychwstałego i Ducha Świętego działającego w ludziach (nade wszystko w wierzących) dokonuje się w Kościele nieprzerwanie na przestrzeni wieków aż do dziś i będzie się dokonywało aż do końca świata, gdy cały Kościół wejdzie do radości Nieba i stanie się Oblubienicą Boskiego Baranka.
Co do programu - każdy rok można by poświęcić przybliżeniu jednego wieku zbawczej działalności Chrystusa i Ducha Uświęciciela w Kościele, a przez wspólnotę Kościoła i przez pojedynczych wierzących - w świecie.

- Jak Ksiądz Profesor postrzega dzieje zbawienia przez studium Pisma Świętego?

- Z każdym dniem coraz wyraźniej dostrzegam ukierunkowanie całej historii zbawienia na Chrystusa: ziemskiego i chwalebnego. Poczynając od stworzenia świata, przez cały Stary Testament wszystko zmierza ku Chrystusowi. Na przykład - pierwsze słowa Stworzyciela: „Niechaj się stanie światłość!” (Rdz 1, 4) nie spełniają się całkowicie w tym, że pojawiła się światłość różna od ciemności, ale one wołają wręcz o swe wypełnienie w Tym, który powie o sobie: „Ja jestem światłością świata” (J 8,12). Czyli pierwszy (i każdy) człowiek stworzony na „obraz Boga” woła o Tego, który stał się człowiekiem i jako Człowiek jest „odblaskiem chwały Boga i odbiciem Jego istoty, podtrzymuje wszystko słowem swej potęgi” (Hbr 1, 3).
Patrząc z kolei na dzieje zbawienia zarysowane w Nowym Testamencie, widzę wielkie otwarcie Apostołów, pierwszych uczniów i chrześcijan na moc, prawdę, miłość, łaskę i obecność zmartwychwstałego Pana Jezusa. Bez tej wielopostaciowej aktywności Pana, możliwej głównie dzięki ich wierze i modlitwie, dzięki sprawowanym sakramentom, dzieje Kościoła apostolskiego zakończyłyby się wraz ze ścięciem Jakuba w Jerozolimie i uwięzieniem Piotra. A Szaweł z pewnością sukcesem zakończyłby swoją misję prześladowcy chrześcijan w Damaszku i w innych miastach.
Krótko mówiąc, dzieje zbawienia to życie ludzi, którzy samym swoim istnieniem i kolejami życia nie tylko wołają o Chrystusa (jak pierwszy Adam), ale i w różnorodny sposób doświadczają Jego przemieniającej ich obecności. Najtrafniej wyraził to św. Paweł: „Wszyscy mnie opuścili, ale Pan stanął przy mnie i wzmocnił mię” (por. 2 Tym 4, 16-17).

- Czym dla katolika jest Pismo Święte?

- To ukryta obecność żyjącego wśród nas Chrystusa! Już Orygenes uczył o trzech obecnościach Chrystusa na ziemi. Pierwsza - w Jezusie z Nazaretu. Druga - we wspólnocie wierzących w Niego i modlących się uczniów, czyli w Kościele. Trzecia, najbardziej podstawowa, umożliwiająca wręcz obydwie pierwsze - to Jego obecność w Piśmie Świętym. Zresztą sam Pan Jezus, gdy naucza o sobie samym jako „chlebie życia” (por. J 6, 35), mówi, że chlebem tym jest Jego słowo, zstępujące z nieba, pochodzące od Ojca (słowo objawienia), oraz Jego Ciało i Krew. Ta ukryta w Piśmie Świętym obecność żyjącego Chrystusa staje się jednak bardzo widoczna i aktywna, gdy człowiek (wierzący) otwiera je i szczerym sercem słucha. Nie tylko czyta oczami bądź słucha uszami - potrzebne jest otwarte, wolne od zatwardziałości z powodu grzechu serce, czyli wrażliwe, dobrze ukształtowane sumienie. Gdy chrześcijanin tak właśnie słucha słów Pisma Świętego, otrzymuje łaskę i Ducha Świętego: „Słowa moje są duchem i życiem” (por. J 6, 63) - życiem wiecznym, czyli łaską zbawiającą człowieka.
Stąd podstawowe pytanie: Jak w naszych domach i kościołach przeżywamy tę właśnie formę komunii z Chrystusem, którą sprawiają słowa Pisma Świętego? Jest ona wręcz podstawą dla autentycznego przeżycia komunii z Nim przez przyjęcie Jego Ciała. Jeżeli Eucharystię nazywamy sakramentem Komunii z uwielbionym Jezusem, to słowo Boże jest wręcz prasakramentem tej Komunii. Ono ją w ogóle umożliwia! Bez słów wziętych z Ewangelii nie byłoby przeistoczenia w żadnej Eucharystii! Na nic zdałyby się najpiękniejsze formuły liturgiczne, choćby były ułożone przez jakiś sobór, papieża, biskupów czy liturgistów i teologów. Jedynie słowa Chrystusa, stanowiące serce Ewangelii, mają w sobie moc (Ducha właśnie!) przemieniającą chleb i wino w Jego Ciało i Krew. Rzecz jasna, muszą być też wypowiedziane przez biskupa lub prezbitera, który uobecnia we wspólnocie Chrystusa, jest sakramentem Jego kapłańskiej obecności!

- Na ile katolik (człowiek wierzący) w Polsce zna Stary i Nowy Testament?

- Absolutna większość z nas zna wydarzenia z życia Jezusa z Nazaretu, wiele Jego przypowieści lub krótkich wypowiedzi mądrościowych (tzw. logiów). A to dzięki temu, że w każdą niedzielę czytana jest w kościele Ewangelia - przez trzy lata wszystkie cztery. Gorzej jest ze znajomością Listów św. Pawła i listów katolickich, nie mówiąc o Apokalipsie. Dosyć dobrze znamy Psalmy śpiewane w liturgii. Gorzej jest ze znajomością życia patriarchów, sędziów i królów Izraela biblijnego; chyba najmniej znane są księgi prorockie i mądrościowe, które stanowią niemal 50 proc. Pisma Świętego.
Ale sama „literalna” znajomość Ewangelii czy innych wymienionych ksiąg Pisma Świętego to jeszcze nie wszystko. Konieczna jest umiejętność odkrywania potrójnego sensu duchowego: odniesienia do Chrystusa, do naszego życia moralnego i do czasów ostatecznych - pełni zbawienia. A tu i ówdzie pojawiają się interpretacje zdań lub przypowieści Chrystusa wyrwane z kontekstu, niczym te świadków Jehowy. W czwartą niedzielę Wielkiego Postu jeden z internetowych rekolekcjonistów (dominikanin) głosił np., że syn marnotrawny z przypowieści to Chrystus! Nie przypomniał sobie jakoś, że w tej samej Ewangelii Bóg podczas chrztu Jezusa w Jordanie uroczyście mówi: „Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie” (Łk 3, 22). Krótko mówiąc, musimy od zwykłej lektury Pisma Świętego przechodzić do poznawania podstawowych reguł odkrywania sensu duchowego czytanych fragmentów, aby nie popadać w interpretacje czysto indywidualne typu: „A mnie się wydaje, że ten fragment mówi o....”. Tak powstawały stare herezje i wciąż rodzą się nowe - dzisiaj jest nią interpretowanie Pisma Świętego „na oko”, bez stosowania najbardziej żelaznych reguł, takich jak kontekst bliższy i kontekst w postaci całego dzieła, teksty paralelne, gatunek literacki (np. przypowieści o synu marnotrawnym nie można interpretować tak, jakby to była alegoria; a mowa rządzi się innymi regułami niż opowiadanie), kompozycja literacka danego fragmentu, słowa kluczowe czy wreszcie teologia danego ewangelisty czy autora każdej innej księgi biblijnej.

- Przejdę do wydarzenia rozpoczynającego się właśnie V Tygodnia Biblijnego: Jakie jest jego przesłanie, jakie są zasadnicze treści, jakie oczekiwania?

- To już piąty Ogólnopolski Tydzień Biblijny. Nawiązujemy do hasła roku duszpasterskiego, czyli podejmujemy temat wiary. Zarówno w materiałach liturgicznych, jak i w proponowanych katechezach biblijnych, w wykładach multimedialnych, w nabożeństwie Słowa Bożego i w „lectio divina” zwracamy uwagę przede wszystkim na osobowy charakter wiary. Wiara to relacja bezgranicznego zaufania, jakie człowiek pokłada w Jezusie Chrystusie, Synu Bożym, a przez Niego w Bogu Ojcu i Duchu Świętym! To zaufanie jest odnawiane i pogłębiane każdego dnia, jeżeli człowiek mający wiarę początkową (np. tę wyniesioną z domu czy tę opartą na tradycji rodzinnej i narodowej) wsłuchuje się w głos Chrystusa rozbrzmiewający w Ewangelii i w całym Piśmie Świętym, rozumie, co On mu mówi, i tym głosem niosącym Słowo od Boga kieruje się w swoim myśleniu i działaniu. „Moje owce słuchają mojego głosu, a Ja znam je. Idą one za Mną” (J 10, 27) - takiej wiary oczekuje od nas Pan Jezus i tylko taka wiara ma rzeczywisty wpływ na nasze życie doczesne i wieczne.
Rzecz jasna, to, co Chrystus mówi w Piśmie Świętym, da się ująć w zbiór prawd, które mamy w Credo czy w katechizmie. Ale dla chrześcijańskiego życia decydujące znaczenie ma wiara, która, owszem, obejmuje znajomość prawd katechizmowych, ale w istocie swej polega na wsłuchiwaniu się w głos, którym Bóg zwraca się do każdego człowieka każdego dnia. Stąd podstawowe zdanie, które określa wiarę Żydów, brzmi: „Słuchaj, Izraelu....!”.
Człowiek wierzący to ktoś, kto słyszy w swoim sumieniu, w swej duszy, w swoim umyśle i sercu ten delikatny, ale jakże klarowny głos Boga, który mówi do ludzi wszystkich czasów słowami Chrystusa, zawartymi w Piśmie Świętym Starego i Nowego Testamentu, a zwłaszcza w Ewangeliach. Dlatego na plakacie V Tygodnia Biblijnego zamieściliśmy słowa, które są odpowiedzią Marty, siostry Łazarza, na głos Chrystusa, mówiącego jej w imieniu Boga: „Brat Twój zmartwychwstanie! (...) Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem!” (J 11, 23. 25). Jej słowa wyrażają to bezgraniczne zaufanie - w tej najtrudniejszej sprawie życia i śmierci - do tego niezwykłego głosu, jaki do niej, pogrążonej w żałobie, dochodzi od Jezusa, w którym to głosie On sam się objawia w całej pełni: „Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem!”. To jest istota wiary, którą odkrywamy na kartach Pisma Świętego. Przywołana w materiałach pomocniczych wiara Abrahama jest przecież podobnym zaufaniem głosowi Boga, miłującego patriarchę, choć niepojętego w swych planach względem niego. Wiara to taka bezgraniczna pewność i zaufanie miłującemu nas Bogu, jakkolwiek nie jesteśmy w stanie naszym rozumem do końca i już teraz objąć Jego planów, Jego szczodrej miłości, sprawiedliwości, miłosierdzia, dobroci i wszechmocy!

Druga część wywiadu - za tydzień