Reklama

Nabożeństwa pasyjne

Na treść Wielkiego Postu i przebieg jego liturgii wywarło wpływ wiele czynników. Najbardziej znaczące to: przygotowanie kandydatów do chrztu, publiczna pokuta, liturgia stacyjna i Męka Pańska

Niedziela warszawska 10/2009

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Przygotowanie do chrztu. Katechumenat, trwający ok. 2-3 lat, w okresie Wielkiego Postu intensyfikował się. To bezpośrednie przygotowanie wypełniały nauki, egzorcyzmy, skrutynia. Postne niedziele miały „swoje tematy”, które stawały się tematem katechezy wyjaśniającej zbliżający się chrzest. W III, IV i V niedzielę Postu odczytywano specjalnie dobraną perykopę Ewangelii: o Samarytance (żywa woda), o niewidomym od urodzenia (przywrócenie zdolności widzenia - światło), o wskrzeszeniu Łazarza. Po zniknięciu stanu katechumenatu jego ślady pozostały w liturgii do dziś, m.in. w prefacjach, czytaniach, modlitwach mszalnych.

Publiczna pokuta. Od VII wieku od Środy Popielcowej po wyznaniu grzechów, a przed rozgrzeszeniem czyniących pokutę zapisywano do „Ordo poenitentiarum”, czyli stanu pokutników. Rozpoczynał się dla nich czas publicznego wypełniania nadanej pokuty. Często trwał on bardzo długo, pokutnicy nosili specjalny strój, pościli, nie mogli brać udziału w nabożeństwach, a także w różnych wydarzeniach życia publicznego.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Liturgia stacyjna. Na przełomie IV i V wieku powstała w Rzymie liturgia stacyjna. W Wielkim Poście początkowo w wybrane dni, a później codziennie była sprawowana Eucharystia pod przewodnictwem papieża w różnych kościołach Rzymu lub poza jego murami. Była to najuroczystsza Msza dnia. Duchowieństwo i wierni gromadzili się w jednym z wyznaczonych kościołów, zwanym „collecta”, i w procesji udawali się do kościoła stacyjnego „statio”.
Zwyczaj ten zanikł wraz z przeniesieniem siedziby papieża do Awinionu (XIV wiek).
Pozostałością takiej liturgii jest dziś procesja odbywana w Środę Popielcową z kościoła św. Anzelma (na Awentynie) do bazyliki św. Sabiny pod przewodnictwem papieża. Obecnie także zaleca się na wzór rzymskiej „Stacji” zgromadzenie miejscowych wspólnot pod przewodnictwem biskupa diecezji przy grobach Świętych, w głównych kościołach lub sanktuariach albo w częściej odwiedzanych w diecezji miejscach pielgrzymkowych.

Męka Pańska. W polskiej religijności temat męki zajął szczególne miejsce. Łączenie się z boleściami Chrystusa znalazło swój wyraz m.in. w śpiewie pieśni pasyjnych oraz w opuszczaniu radosnego Alleluja w liturgii, co dokonało się na przełomie V i VI wieku. (Kościół wschodni zachował ten śpiew aż do Wielkiej Schizmy w 1054 r.) Jego miejsce zajął „tractus”. Był to śpiew wersetów ewangelicznych według dawnych, prostych melodii, które uznano za bardziej odpowiednie. Obecnie śpiewa się aklamację „Chwała Tobie, Królu wieków” albo „Chwała Tobie, Słowo Boże”.

Droga Krzyżowa. Pasyjna wrażliwość wiernych znalazła swój wyraz w licznych nabożeństwach i zwyczajach. Są świadectwa, iż nawiedzano miejsca związane z życiem i męką Chrystusa. Praktyka ta rozpowszechniła się od chwili odnalezienia relikwii Krzyża. W późniejszych czasach opowieści pielgrzymów, wyprawy krzyżowe, działalność niektórych zakonów, wszystko to znalazło swój wyraz w pobożności tych, którzy choć nie mogli tych miejsc osobiście zobaczyć, to jednak pragnęli je uczcić w swoich parafiach.
Połączenie nabożeństwa upadków Jezusa oraz kult tzw. dróg, czyli przejść, które musiał odbyć Jezus podczas męki, stworzyło stacje Drogi Krzyżowej.
Przez wieki ich liczba i kolejność zmieniała się. Ostateczne ustalenie na 14 dokonało się w XVIII wieku.
Za udział w Drodze Krzyżowej można uzyskać odpust zupełny pod zwykłymi warunkami.

„Gorzkie żale”. Nabożeństwo to nawiązuje do średniowiecznych dialogów pasyjnych. Jest zachętą do rozpamiętywania i opłakiwania męki i śmierci Jezusa.
Tekst „Gorzkich żalów” ukazał się drukiem po raz pierwszy w 1707 r. Nabożeństwo to szybko rozpowszechnione w całej Polsce, obejmuje rozważanie cierpienia Jezusa od modlitwy w Ogrójcu do niesprawiedliwego oskarżenia przed sądem (cz. I); od Jego osadzenia do cierniem koronowania (cz. II) i od cierniem ukoronowania do śmierci na krzyżu (cz. III).
W praktyce, wobec wystawionego Najświętszego Sakramentu śpiewano trzy części albo tylko jedną, a następne w kolejne niedziele. W czasie nabożeństwa głoszono kazania pasyjne, po których śpiewano suplikacje oraz podawano do ucałowania relikwie Krzyża św. (jeśli były) lub relikwie Świętych albo krzyż z pasyjką.
Obecnie „Gorzkie żale” śpiewa się w niedziele wielkopostne lub inny dzień tygodnia. Za udział w tym nabożeństwie można uzyskać raz w tygodniu odpust zupełny pod zwykłymi warunkami.

Autor jest wykładowcą liturgiki na UKSW i na Papieskim Wydziale Teologicznym w Warszawie

2009-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Zmiany kapłanów 2025 r.

Maj i czerwiec to miesiąc personalnych zmian wśród duchownych. Przedstawiamy bieżące zmiany księży proboszczów i wikariuszy w poszczególnych diecezjach.

Biskupi w swoich diecezjach kierują poszczególnych księży na nowe parafie.
CZYTAJ DALEJ

O. Dariusz Kowalczyk SJ: démarche MSZ-u do Watykanu pełen błędów, nieścisłości i manipulacji

2025-07-17 20:23

[ TEMATY ]

Watykan

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

nota

Red.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych, na którego czele stoi Radosław Sikorski, przekazało Stolicy Apostolskiej notę zatytułowaną: „Démarche w sprawie krzywdzącej i wprowadzającej w błąd treści kazania bp. Wiesława Meringa oraz wypowiedzi bp. Antoniego Długosza”. Ten dwustronicowy tekst, noszący datę 14.07.2025, jest pełen błędów, nieścisłości i manipulacji. Wygląda, jakby pisał go ktoś w pośpiechu, pod wpływem emocji i w ideologicznym zacietrzewieniu, a jednocześnie ktoś po prostu niekompetentny - pisze w komentarzu dla KAI o. Dariusz Kowalczyk SJ - profesor teologii dogmatycznej na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie.

Démarche cytuje kilka wypowiedzi jedynie bpa Meringa, po czym stwierdza: „Takie wypowiedzi biskupów, którzy działając jako przedstawiciele Konferencji Episkopatu Polski i tym samym reprezentujący Kościół katolicki […] oczerniają rząd”. Jeśli się pisze: „takie wypowiedzi biskupów”, to wcześniej należałoby zacytować także bpa Długosza. Dużo większym błędem jest zrobienie z obydwu biskupów przedstawicieli KEP. Otóż to nie jest tak, że każdy biskup wypowiadając się publicznie reprezentuje KEP jako całość. KEP ma swoje struktury i procedury, których używa, by wypowiedzieć się oficjalnie jako KEP. Biskupi Mering i Długosz dotknęli bieżących spraw społeczno-politycznych na własną odpowiedzialność, aktualizując w ten sposób Społeczną Naukę Kościoła. Wielu Polaków jest im wdzięcznych za te słowa, choć trzeba przyjąć do wiadomości, że są także tacy, w tym katolicy, którzy mają inne opinie. W każdym razie nie ma to nic wspólnego z „oczernianiem rządu”. To po prostu krytyczne, podjęte w trosce o dobro wspólne, odniesienie się do działań rządu, do czego biskupi mają prawo jako biskupi i jako obywatele Rzeczpospolitej Polskiej.
CZYTAJ DALEJ

Pallotyńscy wolontariusze wyjechali na misje

2025-07-17 18:21

[ TEMATY ]

misje

pallotyni

wolontariusze

Karol Porwich/Niedziela

Pallotyńska Fundacja Misyjna Salvatti.pl rozesłała swoich wolontariuszy na placówki misyjne na Kubę, do Tanzanii i do Indii. Przez najbliższe miesiące będą wspierać dzieła charytatywne i społeczne zapoczątkowane przez misjonarzy. Na Kubie księża i bracia pallotyni prowadzą działalność duszpasterską w trzech parafiach: Managua, Guarra oraz w Güines, Melena del Sur i Catalina. Ich praca skupia się głównie na ewangelizacji, obejmuje jednak również działalność charytatywną, która wspiera najuboższych.

Do misjonarzy działających już na Kubie dołączył wolontariusz Darek. Jako przysłowiowa „złota rączka” pomaga w pracach remontowych, a także odwiedza najuboższych z pallotyńskich parafii.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję